Gnostiek

De Gnostiek de basis voor het esoterische Christendom

De gnostiek is een vroegchristelijke stroming uit de eerste eeuwen van onze jaartelling. Kernthema van de gnostiek is dat de mens vergeten is wie hij in werkelijkheid is. Jezus is in de gnostische teksten een boodschapper die de mens oproept zichzelf te herinneren: “Sta op en herinner jezelf”. De gnostiek is opnieuw onder de aandacht gekomen door de vondst, in 1945, van gnostische geschriften, de zogenaamde Nag Hammadi-geschriften uit de eerste eeuwen van de westerse jaartelling. Het Thomas Evangelie is een van deze geschriften.

Thomas Evangelie

Er is licht dat is
in een mens van licht
en zo iemand
verlicht de hele wereld
Als hij niet straalt
is hij duisternis
( logion 24 )

Het Thomas Evangelie is een van de 52 teksten uit de Nag Hammadi geschriften. Het belang van de tekst is zo groot dan men wel spreekt van ‘het vijfde evangelie’.
Jezus treedt op als mens en mystiek leraar. De tekst begint met: “Dit zijn de geheime woorden die de levende Jezus sprak en die zijn opgeschreven door Judas Thomas de Tweeling”.
De Tweeling refereert naar de twee naturen van de mens. De ene natuur is de persoonlijke natuur, dat is de mens met een geschiedenis en een persoonlijke bewustzijn. De tweede natuur is zijn tijdloze goddelijke kern, de energie van de Christus in de mens.
Jezus vraagt aan ons op om op zoek te gaan naar onze ‘innerlijke kennis’. Dit is de kennis van het hart, het innerlijke weten van de liefde. Het is een zoektocht naar onze innerlijke waarheid, die verbonden is met de Bron van Zijn.

Katharen

Er bestaat een grote verwantschap tussen de gnostici uit de eerste eeuwen na Christus en de katharen in de twaalfde en dertiende eeuw.  De Katharen hadden in de 12e eeuw een bloeiende cultuur ontwikkeld in het zuiden van Frankrijk en het Noorden van Spanje. Zij waren wars van uiterlijk vertoon en richtten zich op de binnenkant van het geloof. Wetenschap, kunsten en ‘beschaving’ stonden op een hoog peil. Katholieken, Katharen, moslims en joden leefden in harmonie samen. Deze samenleving had zoveel invloed dat het er op begon te lijken dat het katholicisme verdrongen zou worden. Dit was een doorn in het oog van zowel de Noord-Franse adel als het Pausdom. Deze combineerden hun macht en in de zogenaamde kruistocht tegen de Katharen werd Zuid-Frankrijk onder de voet gelopen en de hoogstaande samenleving van de Langue d’Oc verpletterd. Deze ‘slachting’ kostte tienduizenden mensen (in Beziers in 1209 alleen al 20.000) het leven, waaronder vele katholieken. Het katholieke leger moordde ook katholieken uit die bescherming zochten in de kerken. Het laatste Kathaarse bolwerk, de burcht Montsegur werd in 1243 bestormd en veroverd. Het Katharisme was bedwongen.
Door de ontdekking van de Nag Hammadi geschriften staat de gnostiek weer volop in de belangstelling. In de gnostische geschriften hebben vrouwen zoals Eva, isis, Sophia en Maria Magdalena een vooraanstaande rol en werken ze samen met mannen om de wereld een fijne plaats te laten zijn, waar mensen in harmonie met elkaar leven. Door de vrouw onmachtig te maken is de wereld in onbalans geraakt met alle gevolgen van dien.